ασκομύκητες

Τάξη μυκήτων στην οποία ανήκουν όλα τα είδη που χαρακτηρίζονται από την παραγωγή ασκών –ενός ειδικού τύπου σποριαγγείου– μέσα στους οποίους περιέχονται τα ασκοσπόρια (ή σπόρια). Ο ασκός είναι ένα όργανο κοίλο, επίμηκες, ροπαλοειδές ή σφαιροειδές και αποτελεί το μητρικό κύτταρο των ασκοσπορίων, τα οποία κατά κανόνα είναι τέσσερα (ή οκτώ στις περιπτώσεις που έχει γίνει μια επιπλέον μείωση). Οι α. είναι περίπου 42.000. Αναπαράγονται, εκτός από τα ασκοσπόρια (τέλεια μορφή στον εγγενή πολλαπλασιασμό), είτε με εκβλαστήσεις, όπως συμβαίνει στις ζύμες (σακχαρομύκητες), είτε με αγενή σπόρια που ονομάζονται κονίδια και χαρακτηρίζουν την ατελή μορφή, όταν υπάρχει. Οι περισσότεροι α. είναι μικροσκοπικοί και ζουν συνήθως ως παράσιτα ή σαπρόφυτα των φυτών και σε μερικές περιπτώσεις των ζώων και του ανθρώπου. Από τους α. πολυάριθμοι είναι εκείνοι που συμβιώνουν με τα φύκια και συμμετέχουν στη συγκρότηση των λειχήνων, οι οποίοι τότε ονομάζονται ασκολειχήνες. Μεταξύ των παθογενών α. για τα φυτά απαριθμούνται οι μύκητες που προκαλούν π.χ. τον εξώασκο της ροδακινιάς, που είναι ασθένεια των φύλλων, το ωίδιο των σιτηρών, το ωίδιο της αμπέλου κλπ. Στους μύκητες των φρούτων ανήκουν οι ασκοφόρες μορφές διαφόρων ειδών. Υπάρχουν και μεγάλοι εδώδιμοι α., όπως η μορχέλα η κοινή, η μορχέλα η εδώδιμη, οι διάφορες τρούφες που είναι υπόγειοι μύκητες. Καλύτεροι από όλους είναι η άσπρη τρούφα και η μαύρη τρούφα, που είναι αρκετά γνωστοί για το ιδιαίτερο άρωμά τους. Οι μύκητες των γενών μορχέλα, ελβέλα, γυρομίτρα αναπτύσσουν καρποσώματα εφοδιασμένα με έναν στείρο πόδα, πάντοτε κοίλο, με σκληρή και ελαστική σάρκα. Οι μύκητες των τριών αυτών γενών είναι κατά κανόνα εδώδιμοι, και αναπτύσσονται συχνά την άνοιξη ή ακόμα και το φθινόπωρο, όπως μερικές ελβέλες, μέσα σε δάση και θαμνότοπους ή στις όχθες ποταμών και ρυακιών. Οι μορχέλες είναι οι πιο αρωματικές και περιζήτητες. Οι μύκητες των γενών γυρομίτρα και ελβέλα περιέχουν το τοξικό ελβελικό οξύ, αιτία πολλές φορές γαστρεντερικών ενοχλήσεων. Το οξύ αυτό διαλύεται στο θερμό νερό και καταστρέφεται με την ξήρανση, γι’ αυτό θεωρητικά οι μύκητες αυτοί, αποξηραμένοι ή μαγειρεμένοι, γίνονται εντελώς αβλαβείς και φαγώσιμοι. Στο γένος γυρομίτρα ωστόσο, εκτός από το ελβελικό οξύ, φαίνεται να υπάρχει μια άλλη τοξική ουσία που προκαλεί αναφυλαξίες. Σελίδα από το "Άσμα Ασμάτων" με μικρογραφίες του Ταντέρ Κριβέλι (Βιβλιοθήκη Estense, Μοδένα). Ασκός του ασκομύκητα Claviceps Purpurea, στον οποίο παράγοντα τα σπόρια του (φωτ. Igda). Στους ασκομύκητες ανήκει και η μορχέλα η στρογγύλη, μανιτάρι φαγώσιμο, που δεν πρέπει όμως να συγχέεται με όμοια δηλητηριώδη μανιτάρια. Ο Βρετανός πολιτικός και πρωθυπουργός Χέρμπερτ Χένρι Άσκουιθ.